Fragment świątyni Śri Minakszi w Maduraju

     Naszą pielgrzymkę po południowych Indiach rozpoczęliśmy od najjaśniejszej gwiazdy na świątynnym szlaku - Maduraju. Maduraj jest ożywionym miastem zatłoczonym pielgrzymami, żebrakami, biznesmenami, wozami zaprzężonymi w woły oraz rzeszami riksz. Jest to jedno z najstarszych miast Indii, będące od wieków centrum pielgrzymek i nauczania. Główną atrakcję Maduraju stanowi świątynia Śri Minakszi w sercu starego miasta - wyjątkowy barokowy egzemplarz architektury stylu drawidyjskiego, z gopurami pokrytymi od stóp do głów wyobrażeniami bogów, bogiń, zwierząt i mitycznych postaci. Gopury sa widoczne z każdego miejsca

Świątynia Bryhadiśwara w Tandżawurze

w mieście. Główne atrakcje Śri Minakszi to udzielające błogosławieństwa słonie, ceremonie usypiania bogów, intrygujące niby-muzeum w sali 1000 kolumn, basen Złotego Lotosu oraz tekowy dach głównego sanktuarium Kajlam Mandapa. Usypianie bogów to najbardziej urokliwy z codziennych rytuałów. Z sanktuarium przybywa specjalny palankin, w którym umieszczono wizerunek bóstwa. Biją dzwony, dmą trąby, kapłani śpiewają. Procesja idzie ciemnymi korytarzami przy świetle świec aż do bramy strzegącej wejścia do sanktuarium Minakszi. Palankin zatrzymuje się, kapłani kropią go święconą wodą, unoszą tace z płonącą kamforą i poruszają wachlarzami piór.

     Kolejnym miastem na trasie naszej pielgrzymki było Trichy. Miasto leży na brzegu świętej rzeki Kaweri, czczonej przez Tamilów jako Złota Pani - karmicielka. Najważniejszym miejscem w Trichy jest świątynia Skalny Fort, umieszczona na skale o wysokości 84 m; prowadzą doń schody z 437 stopniami. Na wierzchołku skały znajduje się mała, nowoczesna i nieciekawa świątynia poświęcona Ganeszowi. Na wyspie pod miastem leży jeden z największych kompleksów świątynnych Indii - Śrinangam o powierzchni 250 ha. Jest on otoczony 7 murami; w samym sercu

Świątynia Kalisantha w Kańchipuram

znajduje się sanktuarium Wisznu, którego złotą kopułę widać po wejściu na dach świątyni. Kopułę odnawia się co 100 lat; cała świątynia znajduje się pod patronatem UNESCO.

     Kolejny etap naszej podróży to Tandżawur - stolica imperium Ciołów. Znajdująca się tu świątynia Bryhadiśwara została umieszczona na liście światowego dziedzictwa kultury. Nazwę tę tłumaczy się jako "wielka świątynia boga". Bryhadiśwara powstała w X wieku; jest poświęcona Śiwie jako Nataradży. Zwykle najwyższymi budowlami świątyń są gopury; tutaj najwyższą jest 62-metrowa, 13-piętrowa wieża (wimana), wznosząca się nad sanktuarium Śiwy - najwyższa w Indiach. Jej szczyt wieńczy 83-tonowa granitowa kopuła ofiarowana przez

Świątynia Nadbrzeżna w Mahabalipuram

budowniczego świątyni, króla Radża Radża. Swięty byk Nandi, wykuty z 25-tonowego głazu ma 6 metrów długości i jest drugim co do wielkości w Indiach.

     Następnie dotarliśmy do Ćindabaram - miasta nad którym dominuje Nataradża, największa ze świątyń Śiwy, wzniesiona przez dynastię Ciolów. Cindabaram było stolicą imperium Chola od 907 r do 1310 r. Świątynnym kompleksem nadal zarządza grupa dziedzicznych kapłanów związana za świątynią od VI wieku. Główne elementy świątyni to 1000-kolumnowa mandapa Raja Sabha, sanktuarium Ganesza, byk Nandi, pokryte złotem sanktuarium Chit Saba oraz wielki basen do ablucji Śivaganaga. W Ćindabaram

Fragment zespołu Pięć Rath w Mahabalipuram

odbywa się ekscytująca pudża, czyli ceremoniał modlitewny celebrowany codziennie o godz. 18 przy dźwiękach cymbałów, dzwonków, ze śpiewami kapłanów i przesuwaniem dłońmi nad ogniem w celu otrzymania błogosławieństwa.

     Kolejnym etapem szlaku pielgrzymkowego było jedno z siedmiu najświętszych miast Indii, Kańchipuram, zwane niegdyś "złotym miastem tysiąca świątyń". Miasto to było już od VII wieku stolicą królestw z dynastii Pallava i Chola. Najważniejszą świątynią w Kańchi jest Śri Ekam-baran-tar. Wchodzi się do niej przez 59-metrową gopurę. Na jednym z dziedzińców jest stare drzewo mango z 4 gałęziami symbolizującymi

Dekoracje podczas Święta Pongal

4 Wedy (hinduskie święte księgi). Mówi się, że owoce z każdej gałęzi mają inny smak, a tablica obok twierdzi, że drzewo ma 3500 lat. Dziś jest ono czczone jako oznaka boga i jest uważane jak miejsce zaślubin Śiwy i Parvati.

     Nad Zatoką Bengalską leży stary port dynastii Pallava, Mahabalipuram. Jest tu kilka klejnotów sztuki drawidyjskiej. Miejscowość słynie z wyrobów z miejscowego kamienia; znajduje się tu mnóstwo warsztatów kamieniarskich oraz sklepików sprzedających posążki hinduskich bóstw. Mahabalipuram jest jednym z najczęściej odwiedzanych miast Indii. Znajduje się tu 14 świątyń w grotach, 9 monolitycznych świątyń, 3 świątynie kamienne

Udekorowana świątecznie krowa

oraz 4 reliefy skalne. Najsłynniejszym reliefem są Narodziny Gangesu o długości 29 m i 7 m wysokości. Olbrzymia płaskorzeźba ilustruje hinduskie legendy; jest pokryta licznymi rzeźbami bóstw, zwierząt i ludzi. Jej ozdobą są dwa, wyglądające jak żywe słonie.

     Najbardziej znaną świątynią w Mahabalipuram jest wzniesiona w VII wieku Świątynia Nadbrzeżna. Do dziś ocalały dwa sanktuaria poświęcone Śiwie i Wisznu, otoczone murem zwieńczonym 52 posągami byka Nandi. Miejsce jest dziś raczej parkiem archeologicznym, wokół czarnego lingamu Śiwy i posągu śpiącego Wisznu. Często odwiedzany jest także kompleks świątynny zwany Pięć Rath, składający się z pięciu małych świątyń wykutych w litej

Pielgrzym z Thirupati

skale, pochodzących z VII wieku.

     Cały czas przemierzamy południowy stan Indii Tami Nadu. W tym stanie szczególnie uroczyście obchodzi się w dniu 14 stycznia (przez 4 dni) święto Pongal. Sporządza się wówczas specjalne dekoracje z mąki ryżowej i świeżych zbiorów oraz z czerwonej glinki, zwane kolam. W ramach przygotowań wyrzucane są stare ubrania i sprzątane domostwa oraz dekorowane trzciną cukrową. Pierwszego dnia świąt rodzina zbiera się razem i gotuje "pongal" w glinianym garnku. Kolejnego dnia Hindusi dziękują swoim zwierzętom myjąc je, malując i ozdabiając girlandami. Pongal jest ważnym i popularnym świętem dla rolników w Tamil Nadu.

Widok ogólny miasta Hampi

     Zaś tuż za granicą stanu, w Thirupati znajduje się święte wzgórze Tirumla, będące jednym z najważniejszych i najliczniej uczęszczanych centrów pielgrzymkowych w Indiach. Znajduje się tu posąg bóstwa Ven-kate-szwara, będącego ucieleśnieniem Bramy, Wisznu i Śiwy i dlatego uważany za bardzo potężnego. Wśród atrybutów jego mocy jest siła spełniania życzeń wypowiadanych przed jego obliczem. Jest to jedno z niewielu miejsc w Indiach, gdzie pozwala się nie-Hindusom wejść do najświętszego miejsca świątyni; pomimo tego nie spotyka się tu wielu turystów. Za to zwykle przebywa tu co najmniej 5000 pielgrzymów, co czyni tę

Świątynia w Halebid

świątynię jedną z najbogatszych w Indiach.

     W pobliżu miasteczka Hampi znajduje się Widżajan-gara - dawna stolica jednego z największych hinduskich imperiów i najbardziej fascynujące historyczne miejsce w południowych Indiach. Usytuowana w dziwnym, pięknym, usłanym głazami krajobrazie wzbudza respekt i wywiera magiczne wrażenie. Miasto to było stolicą imperium przez 200 lat, a w szczycie swej wielkości liczyło ponad 500 000 mieszkańców. Miejsce na stolicę zostało wybrane ze względów strategicznych, bowiem skalny półwysep zapewniał królom naturalną fortecę nie do zdobycia, gdzie mogli pobudować wiele

W Parku Narodowym Mudumalai

pałaców i świątyń. Większość budowli i dzieł sztuki powstała na początku XVI wieku. Do najważniejszych należą: Świątynia Virupaksha z połowy XV wieku, rzeźba Narasima, świątynia Achjutaria oraz wpisana na listę Światowego Dziedzictwa Kultury świątynia Vittala.

     W południowej części stanu Karnataka znajdują się dwa miasta - pozostałości dawnych, średniowiecznych królestw dynastii Hoysalów - Belur i Halebid. Wzniesione tu w XI - XIV wieku świątynie należą do najlepszych przykładów architektury hinduistycznej w Indiach. Ich rzeźbiarskie dekoracje mogą konkurować z Kadżuraho i Konarakiem oraz z

Pola herbaty w Ghatach Zachodnich

najlepszymi przykładami sztuki gotyckiej w Europie. W pobliżu leży urocze miasto Mysore, słynące z jedwabi, drewna sandałowego i kadzidełek. Znajduje się tu również bogato zdobiony z zewnątrz pałac maharadży z 1912 roku. Z Mysore, aby odpocząć od ruchliwych miejsc pielgrzymkowych, udaliśmy się w góry, do Parku Narodowego Mudumalai. W parku mogliśmy przyjrzeć się 27 udomowionym słoniom, dożywających tu emerytury po występach w świątyniach. Wybraliśmy się także na safari na słoniu oraz na obserwacje kapiących się słoni w rzece Moyar. Finalnym akcentem wypoczynku w Ghatach Zachodnich była 46-kilometrowa podróż zabytkową drewnianą kolejką do założonego przez Anglików w górach miasta Ooty. W czasie tej podróży pociąg pokonał 1800-metrową różnicę wysokości, przejeżdżając przez 16 tuneli i 352 wiadukty.