Przylądek Roca

     Portugalia – kraj położony na zachodnich rubieżach Europy to region o wielu walorach turystycznych. Tu można znaleźć bardzo dobre warunki do wypoczynku na atlantyckich plażach, lecz także zapoznać się z bogatą wielowiekową kulturą tego kraju, łączącą elementy sztuki chrześcijańskiej i arabskiej. Dla aktywnego wypoczynku przybywający tu turyści najczęściej wybierają południową część kraju – prowincję Algarve, gdzie wzdłuż klifowego wybrzeża znajdują się piękne piaszczyste plaże i małe zabytkowe miasteczka otoczone bogatą, niemal śródziemnomorską przyrodą. Relację z tej części kraju oraz ze stolicy Portugalii, Lizbony można znaleźć pod adresem:

     http://www.eksplor.linia.pl/portug4.html

     W tej relacji przybliżę nieco środkową i północną część Portugalii, odmienną od południa zarówno pod względem krajobrazów, jak również ze względu na obfitość zabytków ilustrujących prawie 900-letnią historię państwowości tego kraju. Rozpoczniemy naszą podróż od położonego bezpośrednio na zachód od stolicy Wybrzeża

Pałac Królewski w Sintrze

Lizbońskiego, stanowiącego dobre miejsce do wypoczynku, a zarazem będącego świetnym punktem wypadowym do zwiedzania prowincji centralnych i północnych. Tu znajdują się dwie połączone ze sobą miejscowości Estoril i Cascais, będące niegdyś miejscem wypoczynku i schronienia dla byłych królów i możnowładców. Po dawnych czasach pozostały tu bogate ukryte w zieleni rezydencje oraz kasyno (podobno jedno z największych w Europie). Ładna piaszczysta plaża, liczne kafejki i restauracje oraz bliskość stolicy przyciągają tu wielu miejscowych i zagranicznych turystów.

Zamek Pena w Sintrze

     W pobliżu Wybrzeża Lizbońskiego znajduje się wysunięty najdalej na zachód punkt Europy – przylądek Roca. To miejsce szczególne – 130-metrowy klif opadający pionowo do morza, poszarpane skały wybrzeża, olbrzymia latarnia morska i bezmiar wód w kierunku zachodnim sprawiają że przybywa tu wielu turystów. Nieco dalej w głąb wybrzeża wśród zielonych wzgórz znajduje się będące dużą atrakcją turystyczną miasteczko Sintra. Znajduje się tu kilka miejsc wartych zobaczenia. Jednym z nich jest mauretański zamek – pozostałość z czasów pobytu Maurów na tej ziemi w VIII–X wieku. Z zamkowych murów roztacza się przepiękna panorama na znajdujące się poniżej miasteczko z

Kościół w Fatimie o zachodzie słońca

usytuowanym w jego centrum pałacem królewskim. Widać także stąd położony na sąsiednim wzgórzu niezwykły zamek Pena – XIX-wieczną budowlę o niezwykłych kształtach i kolorach, będącą efektem realizacji marzeń jednego z królów Portugalii pochodzącego z linii bawarskiej. Usytuowany w centrum Sintry pałac królewski pochodzi z XIV wieku; jego wyróżnikiem są cylindryczne wyciągi kominowe z kuchni królewskich oraz bardzo dobrze utrzymane ogrody.

     Nieco dalej na północ leży małe miasteczko Mafra, w którym znajduje się największy w Portugalii zespół klasztorno-pałacowy. Budowę klasztoru dla franciszkanów rozpoczął na początku

Krużganki klasztoru w Batalha

XVIII wieku król Jan V; budowla z czasem rozrosła się do potężnych rozmiarów (fasada pałacu z apartamentami króla i królowej ma 232 m długości). Największą atrakcją pałacowych pomieszczeń jest biblioteka z 40 000 starych woluminów.

     Około 100 km na północ od Lizbony znajduje się jedno z najważniejszych miejsc pielgrzymkowych Europy – sanktuarium maryjne w Fatimie. Tu w pobliżu miejsca objawień z 1917 roku zbudowano w 1928 roku bazylikę, wyróżniającą się wysoką, 65-metrową wieżą. Plac przed bazyliką jest dwukrotnie większy od placu św. Piotra w Rzymie; odbywają się tu nabożeństwa i

Zespół zamkowo-klasztorny w Tomar

wieczorne procesje ze światłami z licznym udziałem pielgrzymów z całego świata, w tym z Polski.

     Niedaleko Fatimy w miasteczku Alcobaça znajduje się największy w Portugalii kościół i klasztor. Klasztor ten został zbudowany w XII wieku dla zakonu cystersów przez Alfonsa I Zdobywcę. Można podziwiać surowe gotyckie wnętrze kościoła, grobowce Piotra I i jego kochanki Ines de Castro, posągi królów, stare krużganki oraz kuchnię klasztorną.

     Najwspanialszy przykład portugalskiego gotyku znajduje się w położonej nieco na północ

Plaża w Nazaré

miejscowości Batalha. Tu w II połowie XIV wieku król Jan I rozpoczął budowę zespołu klasztorno-kościelnego dla dominikanów. Budowa ta trwała dwa wieki i zaowocowała niezwykle piękną architekturą w stylu gotyku manuelińskiego. Szczególnie misternie zdobione są krużganki klasztoru, będące szczytowym przykładem sztuki kamieniarskiej. W tylnej części zespołu klasztorno-kościelnego znajduje się inne dzieło architektury – tzw. Niedokończone Kaplice. Jest to nie zwieńczony dachem zespół kaplic zbudowany przez króla Edwarda jako panteon dla jego królewskich poprzedników, wyróżniający się niezwykle bogatą ornamentyką wnętrza.

W miasteczku Obidos

     Trzecim ważnym zabytkowym obiektem w środkowej części Portugalii jest zamek i klasztor wraz z kościołem w miasteczku Tomar. Ów zamkowo-klasztorny zespół został zbudowany dla zakonu templariuszy (późniejszy Zakon Chrystusa) w XII wieku; pozostałością z tamtych czasów jest XII-wieczna Rotunda – kaplica znajdująca się wewnątrz obecnego kościoła. Klasztor był stopniowo rozbudowywany, zwłaszcza w XVI wieku; rozbudowa ta zaowocowała liczbą aż 9 krużganków klasztornych oraz licznymi elementami gotyku manuelińskiego. Najwspanialszym przykładem tej sztuki jest tzw. manuelińskie okno znajdujące się w tylnej części kościoła, zawierające wiele elementów

Fragment uniwersytetu w Coimbrze

zdobniczych związanych z podróżami morskimi.

     Ciekawe miasteczka znajdują się także w tej części Portugalii na wybrzeżu Atlantyku. Jednym z nich jest Nazaré – obecnie modna miejscowość wypoczynkowa usytuowana atrakcyjnie u stóp wydm i klifu morskiego, z piękną długą piaszczystą plażą. Osadę rybacką założono tu już w XVII wieku; pozostałością z tamtych czasów jest kościół Nossa Senhora da Nazaré, położony na wysokim, 110-metrowym klifie, z którego roztacza się wspaniały widok na usytuowaną wzdłuż plaży dolną część miasta.

Panorama Porto ze wzgórza katedralnego

     Drugim wartym odwiedzenia miejscem w tym rejonie jest Obidos – niewielkie miasteczko położone na wzgórzu, w całości otoczone średniowiecznymi murami obronnymi. Częścią warownej zabudowy jest dawny zamek Maurów, obecnie adaptowany na pensjonat. W centrum tego urokliwego miasteczka znajduje się kościół Santa Maria z XV wieku oraz średniowieczny pręgierz. Spacer wzdłuż obronnych murów pozwala obejrzeć piękną panoramę miasteczka i okolic.

     Nieco dalej na północ jest usytuowana dawna stolica kraju, Coimbra. To stare miasto, sięgające

Panorama Vila Nova de Gaia

swym rodowodem czasów rzymskich, obfituje w liczne świadectwa historii Portugalii. Jedną z najważniejszych budowli pochodzących z czasów średniowiecznych jest zespół budynków uniwersytetu w Coimbrze. Uniwersytet założono tu już w 1306 roku (był wówczas jednym z pierwszych w Europie). Dziś możemy podziwiać jego niektóre fragmenty usytuowane wokół dziedzińca ozdobionego barokowym krużgankiem i wieżą zegarową, w tym pięknie ozdobioną bibliotekę z XVIII wieku z 300 000 książek oraz XVI-wieczną kaplicę z bogatą ornamentyką wnętrza. Inne ważne historyczne obiekty w Coimbrze to stara romańska katedra z XII wieku zbudowana na pamiątkę zwycięstwa nad Maurami oraz kościół i

Zamek w Guimarâes

klasztor Santa Cruz z XII wieku z XVI-wiecznym portalem; w kościele tym znajdują się grobowce dwóch pierwszych królów Portugalii.

     Jadąc jeszcze dalej na północ w stronę Atlantyku docieramy do Aveiro. To miasteczko, z racji usytuowania nad kanałami bywa nazywane portugalską Wenecją. Najciekawszymi miejscami, które tu warto zobaczyć są XVI-wieczny kościół Miłosierdzia z fasadą wyłożoną kafelkami azulejos, stojący nieopodal ratusz z XVIII wieku oraz XV-wieczna katedra i pobliskie muzeum w dawnym klasztorze Jezusowym, poświęcone miejscowej św. Joannie.

W miasteczku Barcelos

     Najważniejszym miastem północnej części kraju jest Porto, usytuowane malowniczo na wysokim brzegu rzeki Duero u jej ujścia do Atlantyku. Porto to także miasto o długowiekowej historii, sięgającej korzeniami czasów rzymskich. Najstarsze zabytki pochodzą z czasów wczesnego średniowiecza; do nich należy przede wszystkim katedra z przełomu XII i XIII wieku. Inne cenne sakralne zabytki to kościół Santa Klara, kościół św. Franciszka z niezwykle bogatym barokowym wnętrzem czy XVIII-wieczny kościół Kleryków z wysoką 75-metrową wieżą, będącą świetnym punktem widokowym na starówkę. Są tu także inne ciekawe budowle np. dworzec kolejowy San Bento z olbrzymimi

Mury miejskie Bragi z ogrodem św. Barbary

scenami w hali dworcowej namalowanymi na kafelkach azulejos, czy gmach dawnej Giełdy Kupieckiej z bogato zdobionymi wnętrzami, w tym zawierający niezwykłą Salę Arabską. Osobną dzielnicą miasta położoną po drugiej stronie rzeki jest Vila Nova de Gaia – miejsce gdzie już ponad 200 lat temu zaczęły powstawać zakłady wytwarzające eksportowy produkt Portugalii – wino porto. Dodatkową atrakcją Porto jest przejażdżka statkiem po rzece umożliwiająca podziwianie panoramy miasta od strony wody oraz 6 mostów, zbudowanych m.in. przez Eifla i ucznia z jego szkoły.

Kościół Bom Jesus do Monte

     W położonej najbardziej na północ prowincji kraju, Minho znajduje się miasteczko Guimarâes, nazywane kolebką portugalskiego narodu. Tu bowiem w 1139 roku król Alfons I Zdobywca ogłosił niepodległość Portugalii. Świadectwem tych odległych czasów jest zamek w Guimarâes z X w.; z murów zamkowych roztacza się ładna panorama miasteczka i okolic. Samo miasteczko ma przyjemną starówkę z licznymi zaułkami oraz zabytkowymi kościołami: św. Franciszka z XV w. oraz Nostra Senhora da Oliveira z XVI w.

     Niedaleko od Guimarâes leży Barcelos – miasteczko znane każdemu Portugalczykowi, z racji pochodzącej stąd legendy o kogucie, stanowiącym symbol Portugalii. Turystów przyciąga tu słynny targ rękodzieła oraz odbywające się rokrocznie na początku maja święto Krzyży. Jednym z ciekawszych zabytków miasteczka jest przykryty piękną kopułą XVIII-wieczny kościół do Senhor da Cruz.

     Położona w prowincji Minho Braga jest nazywana religijną stolicą Portugalii. Znajduje się tu wiele budowli świadczących o duchowym przewodzeniu tego miasta, takich jak stara katedra sięgająca swym początkiem XI wieku, z ciekawym

Schody do kościoła Bom Jesus do Monte

XV-wiecznym portykiem i surowym gotyckim wnętrzem czy pałac arcybiskupi. Starówkę otaczają częściowo mury miejskie z bogato zdobionymi bramami; przy murach znajdują się zadbane ogrody św. Barbary. Jednakże najwspanialsza sakralna budowla znajduje się w okolicach Bragi, na wzgórzu położonym 6 km od centrum miasta. Jest to kościół Bom Jesus do Monte – najważniejsze (oprócz Fatimy) sanktuarium Portugalii. Sanktuarium powstało w tym miejscu już w XV wieku; obecny barokowy kościół zbudowano w końcu XVIII wieku otaczając go kapliczkami i pięknymi ogrodami. Jednakże najważniejszym elementem tego sanktuarium są XVIII-wieczne schody doń prowadzące, będące majstersztykiem architektonicznym, a zarazem symboliczną drogą oczyszczenia dla pielgrzymów, mogących obmyć swe grzechy w jednej z fontann symbolizujących Pięć Zmysłów, umieszczonych na poszczególnych kondygnacjach schodów. To niezwykłe miejsce kończy naszą wędrówkę po Portugalii, kraju pełnym pięknych krajobrazów, wspaniałych zabytków i sympatycznych mieszkańców.