Fragment świątyni w Meroe

     Sudan to największe państwo Afryki – około 2 500 000 km² – a zarazem jeden z najmniej znanych krajów Czarnego Lądu. Kraj to bardzo zróżnicowany pod względem geograficznym – dużą jego część stanowią rozległe obszary pustynne – Pustyni Libijskiej oraz Nubijskiej. Na zachodzie i południowych krańcach spotykamy dochodzące do 3000 metrów masywy górskie, na południu dominuje krajobraz sawanny z bujnymi trawami i lasami galeriowymi. Najważniejszą wodną arterią kraju jest oczywiście Nil, którego długość na terenie Sudanu wynosi ok. 3000 km. Kraj jest bardzo zróżnicowany etnicznie – połowę ludności stanowią sudańscy Arabowie, zaś drugą połowę liczne plemiona czarnej Afryki. Osiemdziesiąt procent ludności wyznaje islam, silne są jednak także wierzenia animistyczne. Występują tu bardzo poważne antagonizmy pomiędzy ludnością arabską i murzyńską, czego wymownym przykładem jest trwający już wiele lat konflikt w zachodniej prowincji Sudanu, Dar Fur, którego

Meczet w Chartumie

tragicznym efektem jest śmierć wielu tysięcy ludzi i niezwykle trudna sytuacja żywnościowa.

     Z powodu wewnętrznej sytuacji społecznej oraz ze względu na niezbyt rozwiniętą sieć komunikacyjną Sudan jest bardzo rzadko odwiedzany przez turystów. Jednak nie stanowi to problemu dla takich "rasowych" podróżników jak Ryszard Czajkowski, który postanowił odwiedzić ten kraj w maju 2004 roku.

Mieszkanki Chartumu

     Swoją wizytę w Sudanie nasz podróżnik rozpoczął od stolicy kraju, Chartumu. Ta rozległa, kilkumilionowa metropolia jest typowym wielkim miastem, będącym konglomeratem różnych stylów budownictwa, od nowoczesnych hoteli i budynków mieszkalnych aż do lepianek biednej ludności zamieszkującej przedmieścia. W stolicy można także obserwować olbrzymią różnorodność typów ludzkich, od arabskich zakwefionych kobiet poprzez twarze przedstawicieli różnych plemion murzyńskich: Dinków, Nuerów, Azane, Fur aż do Nubijczyków pochodzących z północnej części kraju. Miasto przecina olbrzymia arteria wodna – Nil Biały, który tu właśnie łączy swe wody z Nilem Błękitnym, tworząc potężną rzekę, zmierzającą

Warsztat tkacki

dalej na północ w stronę Egiptu.

     Sudan to w dużej mierze pustynia, tak więc nasz podróżnik postanowił zasmakować jej klimatu, udając się w podróż przez obszary pustynne położone w olbrzymim zakolu Nilu pomiędzy IV i VI Kataraktą. Pustynia to w głównej mierze morze piasków, na którym gdzieniegdzie spotyka się koczownicze plemiona, rzadko rozsiane studnie i wielbłądy. Roślinność jest tu bardzo skąpa, choć czasami spotyka się ciekawe okazy kwiatów i krzewów. Przebycie trasy przez pustynię daje wyobrażenie o ekstremalnych temperaturach na niej panujących, w dzień przekraczających 40° C, zaś w nocy dochodzących do zera.

     Sudan ma swą wielowiekową historię. Najstarsze osadnictwo pochodzi z IV–V tysiąclecia p.n.e.; w starożytności na terenie północnego Sudanu istniał rolniczy kraj Kusz, który w ciągu III tysiąclecia był celem najazdów koczowniczych ludów z południowego Sudanu, a także wypraw egipskich poszukujących

Feluka na Nilu

złota i niewolników; północna część kraju na początku II tysiąclecia p.n.e. została podbita przez Egipt, którego panowanie przetrwało tu do ok. 1000r. p.n.e. i wywarło duży wpływ na rozwój kultury ludów zamieszkałych na tym terenie; na pocz. I tysiąclecia p.n.e. powstało niezależne królestwo Kusz ze stolicą od VI w. p.n.e. w Meroe. Od VI w. zaczęła się chrystianizacja; powstały chrześcijańskie państwa, które przetrwały do XIII–XV w.; od VII w. nastąpiła kolonizacja arabska z Egiptu (do XV–XVI w. chrześcijaństwo zostało prawie całkowite wyparte przez islam).

Koczownicy na pustyni

     Jedną z najcenniejszych pozostałości starożytnej kultury, które postanowił odwiedzić nasz podróżnik, są ruiny miasta Meroe. Jak już wspomniano, była to od VI w. p.n.e. stolica starożytnego królestwa Kusz, a zarazem ośrodek kultury meroickiej z zachowanymi śladami dawnej kultury egipskiej i greckiej; tu rozwinęło się pismo meroickie, które z czasem zastąpiło egipskie. Wykopaliska odsłoniły m.in. nekropolę królewską (kilkadziesiąt niewielkich grobów i ceglanych piramid z komorami podziemnymi), pozostałości kilku pałaców królewskich, wielką świątynię Amona i inne budowle sakralne (poświęcone m.in. Izydzie), zabudowę miejską, resztki pieców hutniczych. Mimo ponad 2500 lat starożytne budowle dzięki suchemu klimatowi dobrze oparły się upływowi czasu, stanowiąc wspaniałe świadectwo wysoko rozwiniętej kultury ludów żyjących niegdyś na obszarze północnego Sudanu.

Pustynny transport

Na sudańskiej wsi

"Okręty" pustyni

Widok ogólny miasta Meroe