Spośród stu sześćdziesięciu zamieszkanych wysp
greckich niektóre wyróżniają się szczególnie
bogactwem historii i pięknem krajobrazu. Do nich należą bez wątpienia największa wyspa Grecji - Kreta oraz
wysunięta najdalej na południowy wschód wyspa Rodos. Naszą podróż po greckim archipelagu rozpoczęliśmy
właśnie od Rodos. Ta położona w odległości zaledwie 20 kilometrów od wybrzeża Turcji wyspa jest pełna śladów
starożytnej i średniowiecznej historii. Najbardziej spektakularną pozostałością z czasów antycznych jest
położony na wschodnim wybrzeżu akropol w Lindos. Na potężnej skale wznoszącej się wprost z morza założono
już w 1100r. p.n.e. miasto, zaś w VI w. p.n.e. rozpoczęto budowę doryckiej świątyni Ateny, której fragmenty
możemy do dziś oglądać. Zachowały się także Propyleje oraz zarysy niektórych budowli. Po osiedleniu się na
wyspie joannitów zbudowali oni tu swą twierdzę, która obecnie dominuje w zabudowie starożytnego akropolu.
Ze szczytu wzgórza roztaczają się wspaniałe widoki na otaczające wybrzeże z małą zatoczką u podnóża, zwaną
portem św. Pawła, który podobno przybył tu w 58 r.
Na zachodnim wybrzeżu znajdują się ruiny drugiego doryckiego miasta -
Kameiros. Są one usytuowane amfiteatralnie na stoku wzgórza nad brzegiem morza, wśród bogatej roślinności
śródziemnomorskiej. Można tu zobaczyć pozostałości świątyni, zarysy domów mieszkalnych i zbiorniki na wodę z
ciekawym system kanalizacji.
Trzecim miastem o historii liczącej ponad 2400 lat jest obecna stolica
wyspy, miasto Rodos. Z czasów antycznych pozostało tu niewiele śladów - fragmenty świątyni Apollina, teatru
i stadionu na wzgórzu Agios Stefanos, stanowiącym wspaniały punkt widokowy na miasto. Natomiast świetnie
zachowały się zabytki średniowieczne. W latach 1309-1522 na wyspie panowali rycerze św. Jana. Zbudowali oni
w mieście Rodos potężny Pałac Wielkiego Mistrza, którego wierną, XIX-wieczną rekonstrukcję możemy dziś
podziwiać. Pałac otacza piękna starówka - wąskie, brukowane uliczki, stare, kamienne domy tworzą nastrój
dawnej epoki. W mieście współistnieją zgodnie trzy religie: chrześcijańska, muzułmańska i żydowska. Otoczona
grubymi, kamiennymi murami starówka tętni od rana do późnego wieczora życiem turystycznym. Wielu turystów
korzysta także z miejscowej plaży oraz z licznych statków, wypływających z zabytkowego portu w rejsy wzdłuż
wybrzeża, na sąsiednie wyspy oraz do Turcji. Symbolem miasta Rodos są dwa koziołki, stojące na kolumnach u
wejścia do portu. Znajdują się one bowiem w miejscu, gdzie według przekazów stał jeden z siedmiu cudów
świata - kolos rodyjski.
Ciekawa jest wycieczka wokół wyspy, pozwala ona bowiem zobaczyć większość
najciekawszych jej fragmentów. Jedną z atrakcji zachodniego wybrzeża są wiejskie zamki joannitów - twierdze
budowane w pięknych, trudno dostępnych miejscach nad brzegiem można. Dwa z nich, położone w pobliżu
miasteczek Skala Kamiros i Monolithos, przyciągają do dziś turystów. Wybrzeże zachodnie jest krainą
zielonych lasów i łąk. Tu znajduje się duża atrakcja przyrodnicza - Dolina Motyli. Jest to piękny fragment
bogatego, górskiego lasu mieszanego, przypominający charakterem nasze doliny tatrzańskie. Atrakcję stanowi
zaś bardzo rzadki gatunek przebywającego tu okresowo motyla - ćmy niedźwiedziówki, pokrywający wiosną
tysiącami pnie i gałęzie drzew.
Wielu turystów dociera na południowy kraniec wyspy - Prasonissi. Tu
znajduje się piękna, szeroka, piaszczysta plaża; występują tu również świetne warunki do uprawiania
windsurfingu. Wybrzeże wschodnie ma także swoje atrakcje, zwłaszcza w środkowej i północnej części, takie
jak piękne plaże w pobliżu Lindos czy usytuowany dumnie na wzgórzu klasztor Tsambika. Warto jednak zajrzeć
także do wnętrza wyspy. Tu znajdują się ciche, górskie wioski, kryjące częstokroć ciekawe, średniowieczne
zabytki. Jedną z najciekawszych jest wioska Asklipio, gdzie znajduje się kościół z XI wieku z rzadkimi,
cennymi freskami z XIV wieku.
Z Rodos można wybrać się statkiem na sąsiednie wyspy. Jedną z ciekawych,
pobliskich wysepek jest Symi, oddalona od wybrzeża Turcji tylko o 7 km. Główne atrakcje tej suchej, gorącej
wyspy to klasztor Michała Archanioła, pieczołowicie odrestaurowany, przyciągający wielu turystów i
pielgrzymów oraz jedyne miasto wyspy, Symi. Stolica tej wyspy była niegdyś sporym, kwitnącym miastem
specjalizującym się w budowie statków i połowach gąbek. Dziś można tylko podziwiać piękne, amfiteatralne
położenie Symi w wąskiej zatoce oraz niektóre budowle sakralne.
Po zwiedzeniu Rodos i okolic przenieśliśmy się na Kretę. Wyspa ta oferuje
wiele atrakcji, zarówno historycznych, jak i krajobrazowych. Największym miastem zachodniej Krety jest
Chania, pięknie położona w zatoce na północnym wybrzeżu wyspy. Miasto, mające swe początki w starożytności,
przyciąga turystów średniowieczną atmosferą, wywodzącą się z czasów ponad 400 lat panowania Wenecjan. Są tu
pozostałości weneckiego portu i twierdzy; na wąskich uliczkach spotyka się wiele akcentów weneckiej
architektury. W porcie dominuje przysadzisty Meczet Janczarów, zbudowany w 1645 roku, wkrótce po zdobyciu
miasta przez Turków.
Największą atrakcją historyczną są bez wątpienia ruiny minojskiego pałacu w
Knossos. Pałac pochodzący sprzed 3500 lat, będący świadectwem wysokiej kultury Minojczyków, został
pieczołowicie odrestaurowany na początku XX wieku przez Arthura Evansa. Dziś można tu oglądać apartamenty
króla i królowej, odbudowaną bramę wejściową, freski ilustrujące życie starożytnych mieszkańców Krety, a
także naczynia do przechowywania zboża i oliwy. Pałac w Knossos stanowi główny cel turystów z wszystkich
części wyspy.
Na południe od Knossos znajdują ruiny dawnej rzymskiej stolicy Krety,
Gortyny. Najbardziej okazałym zabytkiem tego miejsca jest bazylika św. Tytusa z VI w. n.e. Można także
zobaczyć pozostałości odeonu oraz mur ze słynnym Kodeksem z Gortyny - zapisem praw, obowiązujących na
hellenistycznej Krecie.
Na południowym wybrzeżu znajduje się pięknie położona u stóp żółtego klifu
miejscowość Matala, znana jeszcze w czasach starożytnych, będąca w latach sześćdziesiątych mekką hippisów.
Dziś przyciąga ona turystów piękną plażą i oryginalnością krajobrazu.
Wybrzeże południowe w zachodniej części Krety jest mniej zagospodarowane;
występują tu dzikie skaliste, wybrzeża, lecz także piękne piaszczyste plaże, takie jak odwiedzana tłumnie
przez mieszkańców Krety Elafonisi, czy położona malowniczo u stóp weneckiego zamku z XIV wieku
Frankokastello. Drogi są tu wąskie i kręte, lecz oferują wspaniałe widoki na góry i wybrzeże. Atrakcją
historyczną jest tu klasztor Preveli, założony w XVII wieku przez mnichów na skalistym, odludnym wybrzeżu.
Klasztor ten przyciąga turystów swym położeniem, ciekawym kościołem z zabytkowym ikonostasem i muzeum
klasztornym. Jest on zasłużony dla historii Krety; stanowił punkt oporu przeciw okupacji tureckiej, a także
schronienie dla aliantów podczas II wojny światowej.
Północne wybrzeże Krety obfituje w zabytkowe miasta i miasteczka. Jednym z
najładniejszych oprócz Chanii jest Rethymnon. Miasto ma wiele pozostałości z czasów weneckich i tureckich.
Najbardziej okazałą budowlą z tych czasów jest cytadela na wzgórzu ponad miastem, założona przez Wenecjan, a
następnie rozbudowana przez Turków. Uroczo wygląda także port z elementami weneckich umocnień.
W zachodniej części Krety znajdują się także ciekawe budowle sakralne. Do
najciekawszych należą kościół w stylu romańskim z XI wieku w pobliżu wioski Samonas, klasztor Agia Triada z
XVII wieku na półwyspie Akrotiri czy klasztor Gonias w pobliżu miasta Kolimwari. Wszystkie te budowle
zawierają cenne obrazy i elementy wyposażenia wnętrz, przyciągając wielu wiernych i turystów. Są tu jednak
także wspaniałe plaże, takie jak położona na północno-zachodnim krańcu Krety Falasarna, niegdyś antyczny
port, do którego zawijały greckie statki.
Największą atrakcję przyrodniczą zachodniej Krety stanowią Góry Białe -
pasmo górskie przebiegające przez środek wyspy, osiągające w najwyższym miejscu 2453 m. Pasmo to przecinają
piękne wąwozy, takie jak wąwóz Imbros czy wąwóz Wiatrów, które można przebyć drogą lub pieszo. Niewątpliwie
największą popularnością w Górach Białych cieszy się jednak wąwóz Samaria. Można go przebyć jedynie pieszo,
rozpoczynając wędrówkę na wysokości 1240 m i kończąc ją po 5-6 godzinach na poziomie morza. Trasa prowadzi
wzdłuż potoku przez piękny las wśród wapiennych skał. Niekiedy ściany wąwozu zwężają się do 3 metrów,
osiągając wysokość do 300 metrów. Trasa wędrówki kończy się w małej wiosce Agia Rumeli, dostępnej jedynie od
strony morza, skąd statkiem można odpłynąć do innych, bardziej dostępnych miejscowości. Przejście wąwozu
Samaria dostarcza niezwykłych wrażeń w obcowaniu z przyrodą; można tu m.in. spotkać dziką kreteńską kozę,
zwaną kri-kri.
Z Krety można wybrać się na całodobową wycieczkę na jedną z najbardziej
niezwykłych wysp Grecji - Santorini. Santorini stanowi pozostałość zacznie większej wyspy, która w wyniku
potężnej eksplozji ok. 1450r. p.n.e. uległa poważnemu zniszczeniu; pozostał jedynie fragment olbrzymiej
kaldery. Na szczycie ponad 300-metrowego klifu usadowiły się nieliczne miasteczka Santorini: stolica wyspy
Fira oraz chyba najbardziej malownicze Ia. Domy, kościoły, restauracje są tu wprost uczepione stromego
klifu, tworząc niezwykle spektakularne widoki. Dominuje tu kolor biały i niebieski, kontrastując z
rudawo-ochrowymi barwami skał. Po przybyciu statkiem na wyspę do stolicy, Firy można dostać się jedynie po
580 schodach lub kolejką linową. Odwiedzenie Santorini stanowi wspaniałe zwieńczenie podróży po wyspach
Grecji.