Opowiedzieliśmy o naszej wycieczce samochodowej do Holandii. Chcieliśmy możliwie tanio zobaczyć najciekawsze miasta, zabytki i krajobrazy, zajrzeć do muzeów. Nocowaliśmy na kempingach (z jednym wyjątkiem - kiedy udało nam się ukryć w gęstym lesie); w naszym Citroënie Berlingo możemy wygodnie spać w dwie osoby - zastępuje nam "kamper".

     Do północnej Holandii wjechaliśmy z Niemiec, naszym pierwszym miastem na trasie było Groningen. Ze szczytu wieży kościoła św. Marcina, dominującej nad miastem, obejrzeliśmy całą okolicę i wypatrzyliśmy osobliwy ogród między domami. Z bliska okazało się, że są to dwa wyposażone w "okna" i "drzwi" pierścienie-tunele z gęstych, odpowiednio przystrzyżonych drzew. Wewnątrz tuneli można swobodnie chodzić. Centrum każdego okręgu ozdobiono drzewkiem ukształtowanym w spiralną "bombkę". W Groningen pierwszy raz natknęliśmy się na kanały żeglowne. Mieliśmy przymusowy postój przed zwodzonym mostem, akurat podniesionym dla przepuszczenia barek.

     Kilkadziesiąt kilometrów od miasta w kilku miejscach spotkać można tzw. Hunebed - megalityczne grobowce, datowane z dużą niepewnością na 4-5 tysięcy lat przed naszą erą. Obejrzeliśmy kilka takich stanowisk - jedno zwłaszcza zadziwiło nas karkołomną konstrukcją: wielotonowe bloki spoczywają na czubkach innych, lekceważąc grawitację, a pod nimi można przechodzić.

     Inną osobliwością w tej okolicy są współcześnie zrekonstruowane fosy i wały tworzące w XVI w. fortyfikacje w kształcie pięcioramiennych, głęboko wciętych współśrodkowych gwiazd. Te umocnienia w owym czasie miały bronić przejścia przez bagna ze wschodu na zachód (spróbujmy zgadnąć, kto Holendrom zagrażał ze wschodu). Dziś autokary, głównie niemieckie, przeciskają się przez dwa zwodzone mosty i zatrzymują w zbudowanej wewnątrz umocnień "turystycznej wiosce", a zwiedzający z zapałem wdrapują się na wały, fotografują kościółek, wąskie uliczki i nieczynny wiatrak, no i oczywiście ku zadowoleniu mieszkańców wstępują na lunch i kupują pamiątki.

     Mówi się, że świat stworzył Pan Bóg, a Holandię Holendrzy. Dowodem są poldery - wydarte morzu obszary, które po odsoleniu gleby są dziś użytkowane jako znakomite tereny rolnicze. Aby je stworzyć Holendrzy usypali wielokilometrowe, umocnione betonem tamy ziemne, zbudowali system przepompowni i śluz dla statków i dziś nie obawiają się już sztormów i katastrofalnych powodzi, jakie kiedyś pustoszyły obszary kraju przylegające do Morza Północnego.

     Po najważniejszej tamie Afsluitdijk o długości ponad 20 km biegnie autostrada. W ośrodku informacyjnym oglądamy schematy i zdjęcia z budowy tamy w latach trzydziestych, z uroczystości zasypania ostatniej przerwy w wale. Plansze pokazują, jak znacznie wzrosła "użytkowa" powierzchnia kraju: polder północno-wschodni, poldery Wieringermeer, Masterbroek, Flevoland - setki tysięcy hektarów ziem rolniczych. Ale dziś osuszanie morza się nie opłaca.

     Nas, przybyszów z Polski, zdumiewał brak większych różnic pomiędzy stopą życiową, stylem życia i wykształceniem mieszkańców wsi i miasta.

     W różnych regionach Holandii spotykamy z daleka widoczne wiatraki: te stare, które kiedyś pompowały wodę do kanałów, i te nowe, dostarczające energii elektrycznej w pełnej zgodzie z wymogami ekologii. Typowy nowoczesny wiatrak ma 250 kilowatów mocy. A kręcą się w wielu miejscach, po kilka obok siebie.

     Najciekawszym obiektem w miasteczku Enkhuizen okazał się zajmujący całą wysepkę na "wewnętrznym morzu" skansen, w którym zgromadzono domki rybaków, dziewiętnastowieczne sklepiki, niewielki kościół, oraz wszystko co się wiąże z morzem: łodzie, sieci, wędzarnie ryb. Można kupić miejscowe przysmaki albo całą rodzinę ubrać w stroje ludowe z nieodłącznymi sabotami.

     Wreszcie dojechaliśmy do Amsterdamu, pobieżnie już nam znanego. Wiedzieliśmy, czego się możemy spodziewać: tłumów ludzi "na luzie" wszelkich ras i kolorów skóry, mnogości kanałów i odbijających się w nich pięknych mieszczańskich kamienic o wąskich, dwu- lub trzyokiennych fasadach, które najlepiej ogląda się z pokładu turystycznych stateczków. Ale nie wiedzieliśmy, że egzotyczne panienki, reklamujące w oknach niemal wszystkie swe wdzięki, "pracują" także w dzień i to tuż koło zabytkowego Oude Kerk, czyli Starego Kościoła...

     Dwa dni "straciliśmy" na muzea: Rijksmuseum i Stedelijk. Jeszcze miała być wystawa Van Gogha, ale wciąż było przed otwarciem...

     A potem były kolejne miasta i miasteczka z obowiązkowym "Domem Wagi", kanałami, zwodzonymi mostami, malowniczymi uliczkami i gotyckimi katedrami lub kościołami w sąsiedztwie reprezentacyjnego ratusza. Haga, Utrecht, Breda, Delft, Lejda, Gouda (wymawia się hauda, spróbujmy u nas w stoisku nabiałowym poprosić 10 dag haudy!). Co nas zdumiewało, to odsunięte zasłony w oknach uroczych, zadbanych, parterowych domków, mimo że chodniki biegną tuż pod domami. Z zachwytem zaglądaliśmy do prześlicznie urządzonych saloników; staraliśmy się robić to ukradkiem - niepotrzebnie, bo okna specjalnie się odsłania, żeby przechodnie mogli podziwiać wnętrza!

     Wspomnijmy jeszcze tylko, że w Goudzie w kościele św. Jana zachowały się 64 ogromne, zachwycające witraże z drugiej połowy XVI w., przedstawiające w części górnej sceny biblijne lub historyczne bitwy, a u dołu świętych pańskich i donatorów (dziś powiedzielibyśmy "sponsorów") owych witraży.

     W Delft zwiedzaliśmy muzeum fajansu we wspaniałych, kilkusetletnich wnętrzach i widzieliśmy fajansowy pomnik krowy na wysokim cokole... Ale "butelek lejdejskich" w Lejdzie nie oglądaliśmy, bo muzeum starych przyrządów naukowych było nieczynne.

     W Utrechcie obejrzeliśmy "katedrę, której nie ma". Dlaczego? Zachęcamy do pojechania i rozwiązania tej małej zagadki.

     My też wybieramy się do Holandii jeszcze raz!