Wśród wielu narodów
wchodzących w skład byłej Jugosławii jednym z najbardziej zasłużonych dla rozwoju kultury byli Słowianie
macedońscy. Już w IX wieku misjonarze słowiańscy pochodzący z Salonik, bracia Cyryl i Metody, dokonali
pierwszego przekładu pism kościelnych na dialekt macedoński, tworząc pierwszy literacki język i alfabet
słowiański. W X i XI wieku na obszarze Macedonii istniało potężne
państwo ze stolicą w Prespie i Ohridzie. Później Słowianie macedońscy utracili niezależność, pozostając pod
rządami bizantyńskimi, bułgarskimi, serbskimi, tureckimi i greckimi; odzyskali swą państwowość dopiero po rozpadzie Jugosławii
na początku lat 90-tych. Ten niewielki kraj jest
jednak pełen licznych zabytków religijnych zarówno prawosławnych, jak i muzułmańskich. Piękno tych zabytków
mogliśmy bliżej poznać dzięki Olgierdowi Puchalskiemu, który dotarł do rzadko udostępnianych dla zwiedzania
świątyń i klasztorów, dokumentując fotograficznie ich wspaniałe wnętrza.
Większość zabytków macedońskiego prawosławia znajduje się w zachodniej
części kraju, w miasteczkach malowniczo położonych w górzystym krajobrazie. Niektóre z nich pochodzą z
okresu świetności państwa macedońskiego, jak np. klasztor św. Bogurodzicy w miejscowości Wielusa,
założony w XI wieku, czy klasztor i cerkiew św. Michała Archanioła w Lesnovie, także z XI wieku. Jednym z najciekawszych jest
także klasztor św. Jana Chrzciciela - "na trawertynie", malowniczo usytuowany u stóp ośnieżonego masywu górskiego
ar Planina.
W zachodniej części Macedonii mieszka duża mniejszość narodowa -
Albańczycy. Są oni zwykle muzułmanami, stąd też w miastach i miasteczkach regionu można spotkać wiele
meczetów. Jednym z najciekawszych jest tzw. Pstry Meczet w mieście Tetovo, będącym największym skupiskiem
mniejszości albańskiej.
Niezwykle malownicza jest południowozachodnia część kraju. Tu znajdują się
dwa największe jeziora Macedonii: Ohrydzkie i Prespańskie. Nad brzegami Jeziora Ohrydzkiego są usytuowane
liczne zabytkowe miejscowości, z miastem Ohrid na czele, będącym niegdyś stolicą Macedonii. Linia brzegowa
jest bardzo urozmaicona, z licznymi klifami i zatoczkami, w których także można znaleźć perełki
architektury, takie jak cerkiew św. Jovana Kaneo w stylu bizantyńskim i ormiańskim z XIV wieku we wsi Kaneo.
Jednym z najbardziej interesujących średniowiecznych zabytków jest
także cerkiew św. Bogurodzicy w miejscowości Kaliszta,
z XIV-wiecznymi freskami namalowanymi na ścianach kaplicy wykutej w skale klifu.
Środkowa i wschodnia część kraju ma przeważnie charakter rolniczy. Jednakże
tu również można znaleźć pozostałości dawnej świetności państwa
macedońskiego. Jednym z najbardziej imponujących zabytków o charakterze obronnym jest zamek Markow położony na obrzeżach miasta Prilep,
który niegdyś stanowił niezwykle trudną do zdobycia twierdzę. Podróż przez Macedonię wraz z Olgierdem Puchalskim
unaoczniła nam, iż kraj ten jest niezwykle interesującym regionem Europy, pełnym cennych zabytków
sztuki prawosławnej i malowniczych górskich krajobrazów.