Dla Europejczyków Tybet był przez stulecia otoczony aurą tajemniczości. Przyczyniła się do tego niedostępność tej położonej w sercu Azji rozległej krainy, otoczonej ze wszystkich stron potężnymi łańcuchami górskimi, z Himalajami i Karakorum na czele. Niemniej tu właśnie już w pierwszych wiekach naszej ery powstawały silne królestwa tworzące bogatą kulturę opartą na tybetańskiej odmianie buddyzmu, zwanej lamaizmem. Pozostałe do dziś świadectwa tej kultury w postaci wspaniałych klasztorów, pałaców i zamków można wciąż spotkać w wielu miejscach Tybetu. Równie fascynujące są surowe, tybetańskie krajobrazy oraz ludzie, żyjący od wieków na "dachu świata". Dzięki Żanecie i Jackowi Govenlockom mogliśmy bliżej przyjrzeć się Tybetańczykom oraz ich dziedzictwu kulturowemu, ocalonemu mimo trudności w kontynuacji swej tradycji narodowej, spowodowanych aneksją Tybetu przez Chiny.

     Podróż przez Tybet rozpoczęliśmy od jego stolicy, Lhasy. To duże, 200-tysięczne miasto, położone na wysokości ok. 3600 m n.p.m., stanowi centrum administracyjne, religijne i turystyczne Tybetu. Najbardziej imponującą budowlą Lhasy jest niewątpliwie widoczny z każdego miejsca pałac dalajlamów Potala. Ta imponująca 13-piętrowa budowla, zbudowana w obecnym kształcie w XVII wieku na ruinach starego pałacu z VII wieku, będąca niegdyś siedzibą najwyższego władcy Tybetu, dziś stanowi muzeum. Można tu podziwiać wspaniałe dzieła sztuki buddyjskiej, relikwiarze dalajlamów oraz bogatą pałacową architekturę. Z poszczególnych poziomów pałacu roztaczają się rozległe widoki na całe miasto.

     Najważniejszą religijną budowlą w Lhasie jest położona w centrum starego miasta świątynia Jokhang. Została ona zbudowana już w VII wieku; poszczególni władcy rozbudowywali ją w kolejnych wiekach, tworząc olbrzymi kompleks świątynny; ostatnią renowację przeprowadzono po zniszczeniach chińskiej rewolucji kulturalnej. Jokhang stanowi główne centrum pielgrzymek Tybetańczyków; przybywają tu przez cały rok olbrzymie rzesze pielgrzymów, pokonując ostatni odcinek drogi do świątyni na kolanach. Wewnątrz na kilku poziomach znajdują się kaplice z licznymi posągami Buddy oraz lamajskich świętych - bodhisatwów. Pobyt w tej świątyni pozwala bliżej poznać religijną sztukę Tybetańczyków.

     Wieczorem można przejść się uliczkami wokół placu Bakhor, stanowiącego handlowe centrum starej Lhasy. Liczne sklepiki i stragany oferują wyroby miejscowego rzemiosła; można także zajrzeć do kilku miejscowych świątyń i muzeów. Spacer w tej części miasta pozwala odczuć atmosferę starej Lhasy.

     8 km od Lhasy znajduje się największy klasztor Tybetu, Drepung, będący następnym celem naszych podróżników. Klasztor ten zbudowano w XV wieku; w szczytowym okresie rozwoju w XVII wieku zamieszkiwało tu 10 000 mnichów. W 1980 roku, klasztor ponownie otwarto po okresie zamknięcia w czasie rewolucji kulturalnej; obecnie studiuje tu około 500 młodych mnichów. Klasztor składa się z głównej Sali Audiencji, Pałacu Ganden oraz czterech zespołów szkolnych. Wewnątrz zostały zachowane liczne dzieła sztuki buddyjskiej w postaci posągów Buddy, bóstw i świętych z panteonu lamaizmu.

     Po zwiedzeniu Lhasy i okolic nasi podróżnicy udali się na wschód, aby zobaczyć najważniejsze zabytki położone w tej części Tybetu. W dolinie rzeki Yarlung znajduje się Yambu Lhakang - najstarsza budowla na Dachu Świata - zamek będący siedzibą pierwszych 32 królów Tybetu. Usytuowany wysoko na skale nad doliną ma on wspaniale położenie strategiczne i obronne. Obecny wygląd zamku jest wynikiem rekonstrukcji przeprowadzonej w latach 80-tych XX wieku.

     W pobliżu znajduje się Trandruk Gompa - jedna z pierwszych świątyń buddyjskich, ufundowana przez pierwszego króla Tybetu. Jednym z najciekawszych zespołów świątynnych w tym regionie jest jednak klasztor Samye. Aby dostać się do niego, trzeba było przeprawić się łodzią przez rzekę Zangpo (Brahmaputrę). Przeprawa ta była zarazem okazją do przyjrzenia się bliżej Tybetańczykom zamieszkującym ten region kraju. Sam klasztor jest bardzo cennym zabytkiem, zawierającym m.in. niezwykłą klasztorną mandalę, liczne gompy i kaplice oraz unikatowe freski. Wspaniały jest także widok klasztoru ze wzgórza Hepori o wschodzie słońca - jego położenie w surowym krajobrazie sprawia niezwykłe wrażenie.

     Po powrocie do Lhasy dalszy program zwiedzania Tybetu obejmował podróż w kierunku południowo-zachodnim, w stronę granicy z Nepalem. Ta ok. 800-kilometrowa trasa prowadzi przez niezwykle piękne, surowe, górskie krajobrazy, wysokie przełęcze, przekraczające nieraz 5000 metrów, aż dociera do grani Himalajów. Po drodze mija sie malownicze górskie jeziora; jednym z największych było olbrzymie jezioro Yamdrok Tso, zwane świętym Jeziorem Skorpiona. Dalej trasa wiodła przez przełęcz Karo La (5200 m), położoną u stóp lodowego siedmiotysięcznika, do średniowiecznego miasteczka Gyantse, usytuowanego na starym szlaku handlowym u stóp twierdzy i wielkiego zespołu klasztornego. Kolejnym etapem podróży było drugie co do wielkości miasto Tybetu, Shigatse. Znajduje się tu m.in. wielki klasztor - uniwesytet panchen lamów, Tashilhungpo. Ciekawe były także boczne wycieczki od głównej trasy prowadzącej w stronę Nepalu, np. wizyta w Puntsholing - miejscowości z zabytkowym żelaznym mostem łańcuchowym z XV wieku, gompą i ruinami dzongu.

     Ważnym miejscem w tej części Tybetu jest miasteczko Sakya. Znajduje się tu wielki zespół klasztorno-obronny z XII wieku, stanowiący główną siedzibę jednej z dwóch głównych szkół buddyzmu tybetańskiego - Sakyapa. Jest to jeden z najbogatszych i najważniejszych klasztorów Tybetu; jego zwiedzenie pozwala na zpoznanie się ze sztuką i praktykami lamaizmu.

     Ostatni etap podróży prowadził przez himalajski paskowyż i pięciotysięczne przełęcze do podnóży grani Himalajów. Nasi podróżnicy odwiedzili ukryty w bocznej dolinie, położony u stóp Everestu stary klasztor Rongbuk. Stąd roztaczały się wspaniałe widoki na najwyższą górę świata i otaczające ją ośmiotysięczniki. Najwyższym punktem, do którego dotarła grupa, był obóz bazowy himalaistów u podnóża śnieżnej ściany Everestu, położony na wysokości 5400 m.

     Niezwykłe widoki himalajskich gigantów były zwieńczeniem dwutygodniowej podróży przez Tybet. Ostatni odcinek tybetańskiej trasy to zjazd z płaskowyżu 2000 metrów w dół do granicznego miasteczka Kodari, przekroczenie granicy z Nepalem i dojazd do Kathmandu, gdzie zakończyła się cała wyprawa.